Satir อุปมาอุปไมยว่าคนเรานั้นก็เปรียบเสมือนภูเขาน้ำแข็ง
เรื่องราวที่เกิดขึ้นกับคน ๆ หนึ่ง จะเป็นจริงตามที่คน ๆ นั้นรับรู้ ทั้งนี้เรื่องราวที่เกิดขึ้นกับสิ่งที่เขารับรู้อาจเหมือนหรือแตกต่างกันก็ได้ ดังนั้น Iceberg ของ Satir จึงเป็นหนทางที่จะทำให้บุคคลสามารถเข้าใจพฤติกรรมและความรู้สึกของตนเองได้ดีขึ้น
Iceberg ของ Satir สามารถแบ่งตามลำดับชั้นได้ดังนี้
1. พฤติกรรม (Behavior) คือ การกระทำที่บุคคลแสดงออก โดยมีการปรับตัว (Coping Stances) เป็นตัวกำหนดพฤติกรรมที่แสดงออกมา
2. ความรู้สึก (Feeling) คือ ความรู้สึกของบุคคลที่เกิดขึ้นต่อเหตุการณ์ เช่น สนุก มีความสุข เศร้า กลัว ความรู้สึกที่ผู้บำบัดให้ความสนใจมักเป็นความรู้สึกที่รุนแรง เกิดขึ้นซ้ำแล้วซ้ำเล่า ทั้งนี้ความรู้สึกที่พบได้บ่อยครั้งที่สุดก็คือ ความเจ็บปวด ความหวาดกลัว และ ความโกรธ
3. ความรู้สึกต่อความรู้สึก (Feeling and Feeling about Feelings) คือ ความรู้สึกที่เขา “มีต่อ” ความรู้สึกที่เกิดขึ้น เช่น รู้สึกผิดที่โกรธ
4. การรับรู้ (Perception) คือ สิ่งที่บุคคลรับรู้ผ่านประสาทสัมผัสทั้ง 5 แล้วนำไปแปรเป็นความคิดและความเชื่อ รวมไปถึงข้อสันนิษฐาน สิ่งที่เขารับรู้ว่าเป็นความจริงสำหรับเขา และ คุณค่าที่เขาประเมินต่อสิ่งที่เกิดขึ้น มนุษย์แต่ละคนมีการรับรู้ในแต่ละสถานการณ์ที่แตกต่างกันไป ขึ้นอยู่กับความรู้พื้นฐานและมุมมองของคน ๆ นั้น เหตุการณ์เดียวกัน คนสองคนอาจรับรู้ต่างกันก็ได้ เช่น ผู้หญิงสองคนถูกแฟนทิ้ง คนหนึ่งมองว่าตนเองไม่มีค่าแฟนเลยทิ้งไปทำให้เกิดความรู้สึกเจ็บปวด อีกคนหนึ่งมองว่าผู้ชายรสนิยมแย่ มองไม่เห็นค่าของตนที่มีเลยทิ้งไป ทำให้เกิดความรู้สึกไม่ใส่ใจ
5. ความคาดหวัง (Expectations) คือ ความต้องการที่ตนมีทั้งต่อตนเองและต่อผู้อื่น รวมไปถึงความคาดหวังของผู้อื่นที่มีต่อตนเอง ความคาดหวังนี้เป็นสิ่งที่พัฒนามาจากความปรารถนา (yearning) ที่ตนได้รับมาแบบไม่สมบูรณ์แบบในวัยเด็ก หากมนุษย์ได้รับสิ่งที่ตนคาดหวังเอาไว้ก็จะมีความสุข แต่หากสิ่งที่ตนได้รับไม่เป็นไปตามสิ่งที่ตนคาดหวังก็จะก่อให้เกิดความทุกข์ขึ้นมาได้
6. ความปรารถนา (Yearning) คือ สิ่งที่บุคคลปรารถนาและถวิลหาที่จะได้รับ ความปรารถนานี้จะมาในรูปแบบที่เป็นสากล คือ เป็นสิ่งที่ทุก ๆ คนต้องการ เช่นความรัก ความอบอุ่น การยอมรับ
7. ตัวตน (Self) คือ ตัวตนที่แท้จริงของเขา เป็นที่อยู่ของพลังชีวิต จิตวิญญาณ แก่นของความเป็นตัวเอง สิ่งที่เป็นตัวจริงของบุคคลนั้น ๆ
การใช้ภาพของภูเขาน้ำแข็งมาอธิบายบุคคลทำให้สามารถมองเห็นและเข้าใจจิตใจของคนได้ดีมากขึ้น เพราะสามารถเปลี่ยนสิ่งที่เป็นนามธรรมให้กลายเป็นรูปธรรมได้อย่างดีเยี่ยม Iceberg ของ Satir มีความสำคัญในการทำจิตบำบัดตามแนวคิดของ Satir มาก เพราะสามารถทำให้เข้าใจจิตใจของผู้รับการบำบัดในระดับชั้นต่าง ๆ ได้อย่างชัดเจนว่าเป็นอย่างไร แต่ละระดับชั้นนั้นจะส่งผลกระทบได้ถึงทุกระดับชั้นของ Iceberg เมื่อผู้บำบัดสามารถเข้าใจจิตใจของผู้รับการบำบัด ขั้นตอนนี้จึงทำให้เกิดสัมพันธภาพที่ดีและเกิดการเชื่อมโยง ทำให้นักบำบัดเข้าถึงผู้รับการบำบัดได้จริง ๆ นอกจากนี้ดังที่ได้กล่าวมาแล้วนั้นว่า Iceberg แต่ละระดับชั้นนั้นจะส่งผลถึงทุก ๆ ชั้น ดังนั้นนักบำบัดจึงสามารถใช้ Iceberg เป็นตัวสำรวจผลกระทบต่อจิตใจทุกระดับว่าเกิดอะไรขึ้นบ้าง
เมื่อสามารถทราบถึงจุดที่เป็นปัญหานักบำบัดและผู้รับการบำบัดจึงสามารถร่วมกันต้งเป้าหมายเฉพาะเพื่อการบำบัดขึ้นมาได้ เมื่อมีเป้าหมายที่ชัดเจนผู้บำบัดก็สามารถใช้เทคนิคต่าง ๆ เพื่อช่วยนำทางให้เกิดการเปลี่ยนแปลงขึ้นได้ในที่สุด
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น